Φωλιασμένη στις βορειοανατολικές πλαγιές του majestic Παρνασσού, η Πολύδροσος, ή όπως τη γνωρίζουν και τη λένε όλοι οι ντόπιοι, η Σουβάλα, είναι ένα ζωντανό κεφαλοχώρι στον νομό Φωκίδας. Ανήκει διοικητικά στον διευρυμένο Δήμο Δελφών και σας υποδέχεται στα 380 μέτρα υψόμετρο. Με έναν πληθυσμό 1.125 κατοίκων (σύμφωνα με την απογραφή του 2011), είναι ένας τόπος γεμάτος ζωή και ιστορία. Μέχρι το 1928 ονομαζόταν επίσημα Σουβάλα, και παρόλο που μετονομάστηκε, η παλιά ονομασία συνεχίζει να χρησιμοποιείται με αγάπη από τους κατοίκους. Ανάμεσα στην Πολύδροσο και το γειτονικό, γραφικό χωριό Λιλαία, θα ανακαλύψετε τις πηγές του Κηφισού, ένα πραγματικό στολίδι της φύσης.
Η Ιστορία Πίσω από το Όνομα: Σουβάλα

Η προέλευση του ονόματος "Σουβάλα" είναι τόσο συναρπαστική όσο και αμφιλεγόμενη! Κάποιοι πιστεύουν ότι προέρχεται από τη σλαβική λέξη "Suvala", που σημαίνει "έλος", μια ονομασία διαδεδομένη κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους στον ευρύτερο ελληνικό χώρο. Άλλοι υποστηρίζουν ότι προέρχεται από την τουρκική λέξη "σουβάλα", που μεταφράζεται ως "πολύ νερό" – κάτι που σίγουρα ταιριάζει με την περιοχή! Για μια πιο εις βάθος ματιά, ο ντόπιος ιστοριογράφος Ηλίας Χρ. Θάνος έχει συγκεντρώσει όλες τις απόψεις σε ένα ενδιαφέρον άρθρο.

Αν λοιπόν η λέξη "Σουβάλα" σημαίνει "έλος", μπορούμε να φανταστούμε ότι αρχικά αναφερόταν στον μεγάλο βάλτο που σχηματιζόταν κάποτε μεταξύ των πηγών του Βοιωτικού Κηφισού, στην Αλεγούσα, γνωστός ως "βάλτος της Αγόριανης". Αυτός ο βάλτος ταλαιπωρούσε για αιώνες τους ανθρώπους της περιοχής, ακόμα και τις νεότερες γενιές, και έγινε η αιτία να πλάσει ο λαός τοπικές παραδόσεις για στοιχειά και δαίμονες που κυνηγούσαν τους διαβάτες τη νύχτα. Στην πραγματικότητα, ήταν απλώς τα αναρίθμητα κουνούπια και τα υδρόβια ζώα! Ακόμα και περιηγητές των αρχών του 18ου αιώνα αναφέρουν το χωριό με το όνομα "Βάλα".
Ένα Ταξίδι στην Ιστορία: Από την Αρχαιότητα στο Σήμερα

Τα ίχνη κατοίκησης στην περιοχή της Πολυδρόσου χρονολογούνται από τα πρωτοελλαδικά χρόνια (3η χιλιετία π.Χ.) – φανταστείτε πόση ιστορία κρύβει αυτός ο τόπος! Μετά την καταστροφή των φωκικών πόλεων το 346 π.Χ. από τον Φίλιππο Β', βασιλιά της Μακεδονίας, η αρχαία Λιλαία συνοικίστηκε με την γειτονική πόλη Έρωχο, η οποία ταυτίζεται με τον λόφο του Αγίου Βασιλείου και το χώρο του νεκροταφείου της Πολυδρόσου. Τα τείχη της χτίστηκαν πιθανότατα στα χρόνια μετά τον Φίλιππο, κατά την ανοικοδόμηση των φωκικών ακροπόλεων, ενώ δείγματα μιας παλαιότερης οχύρωσης σώζονται στην κορυφή της ακρόπολης. Αυτό ίσως ήταν το τείχος της Λιλαίας πριν από την καταστροφή του Φιλίππου Β'. Η πόλη συνέχισε να κατοικείται μέχρι τον Μεσαίωνα, οπότε και χτυπήθηκε από έναν ισχυρό σεισμό.

Ευδιάκριτα ίχνη κατοίκησης της περιοχής της σημερινής Σουβάλας βρίσκονται σε όλη τη χαμηλή βουνοπλαγιά, κυρίως δυτικά από το νεκροταφείο της Πολυδρόσου και στην περιοχή των πηγών του Βοιωτικού Κηφισού, όπου οι ντόπιοι την ονομάζουν και Αλεγούσα. Το πιο επιβλητικό απομεινάρι που μας θυμίζει τον παλαιό οικισμό της Σουβάλας είναι αναμφίβολα η βυζαντινή εκκλησία της Παναγίας της Ελεούσας (Μαυρομαντήλα), καθώς και τα κατάλοιπα της παλαιοχριστιανικής βασιλικής του Αγίου Χριστοφόρου. Αυτή η βασιλική οικοδομήθηκε πάνω σε ένα προγενέστερο άνδηρο, το οποίο ήταν πιθανότατα ένα ιερό που είχαν χτίσει οι αρχαίοι για τη λατρεία της θεάς Αρτέμιδας και του θεοποιημένου ποταμού Κηφισού, ακριβώς πάνω από τις πηγές του. Σύμφωνα με τον Παυσανία, τα ιερά ήταν αφιερωμένα στην Άρτεμη και τον Απόλλωνα, ενώ υπήρχαν και όρθια αγάλματα από Πεντελικό μάρμαρο. Στη βόρεια έξοδο του χωριού, θα βρείτε τα ερείπια ενός αρχαίου Ιερού της Δήμητρας και της Κόρης.

Μετά την καταστροφή που υπέστη η Άνω Σουβάλα από τον σεισμό του 1870, οι κάτοικοι κατέβηκαν στον κάμπο και δημιούργησαν την Τρίτη Σουβάλα, τη σημερινή Σουβάλα. Φαίνεται ότι και πριν από την επανάσταση, ο αρχικός οικισμός είχε επεκταθεί από τα δυτικά. Η Σουβάλα συνέχισε να επεκτείνεται και έτσι σήμερα αποτελεί ένα ζωντανό κεφαλοχώρι της περιοχής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στη δυτική πλευρά της Σουβάλας, στη θέση Μαντάμια, βρίσκεται πλέον ερειπωμένο το παλαιό υδροηλεκτρικό εργοστάσιο που δημιουργήθηκε το 1924. Αυτό το εργοστάσιο υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της πρώιμης βιομηχανικής περιόδου στην Ελλάδα, καθώς ήταν το μοναδικό στην ευρύτερη περιοχή. Το ρεύμα που παραγόταν εκεί ήταν εναλλασσόμενο υψηλής τάσης και μέσω κατάλληλης εναέριας γραμμής καλωδίων μεταφερόταν στο εργοστάσιο της Πολυδρόσου, όπου υπήρχε μετασχηματιστής που μετέτρεπε τα 500 βολτ σε 100 βολτ για τον ηλεκτροφωτισμό. Η Άνω και η Κάτω Πολύδροσος ήταν από τα λίγα ορεινά χωριά εκείνης της περιόδου που είχαν φωτισμό χάρη στο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο, κάτι που αποτελούσε πραγματικό προνόμιο για τους κατοίκους, κάνοντάς τους περήφανους για αυτό το πλεονέκτημα την εποχή εκείνη.

Η Πολύδροσος τα τελευταία χρόνια γνωρίζει μια σημαντική τουριστική ανάπτυξη! Αυτό οφείλεται κυρίως στη μικρή απόσταση που τη χωρίζει από το φημισμένο Χιονοδρομικό Κέντρο Παρνασσού, κάνοντας την ιδανικό προορισμό για τους λάτρεις του χειμερινού αθλητισμού. Επιπλέον, βρίσκεται πολύ κοντά στο γραφικό χωριό της Αγόριανης, προσφέροντας ακόμη περισσότερες επιλογές για εξερεύνηση. Ελάτε να ανακαλύψετε την Πολύδροσο και να ζήσετε μια αξέχαστη εμπειρία!